Varistor là một linh kiện điện tử có điện trở thay đổi theo điện áp đặt vào. Tên gọi "varistor" là viết tắt của "variable resistor" (điện trở biến đổi).
Điện trở phi tuyến tính: Khi điện áp thấp hơn một ngưỡng nhất định (điện áp định mức), varistor có điện trở rất cao, gần như cách điện. Khi điện áp vượt quá ngưỡng này, điện trở của varistor giảm mạnh, cho phép dòng điện lớn chạy qua.Khả năng hấp thụ xung điện áp: Varistor được thiết kế để hấp thụ năng lượng của các xung điện áp đột ngột, bảo vệ các linh kiện khác trong mạch khỏi hư hỏng.Thời gian phản hồi nhanh: Varistor phản ứng rất nhanh với sự thay đổi điện áp, thường chỉ trong vài nanosecond.Tuổi thọ: Varistor có tuổi thọ giới hạn, và khả năng bảo vệ của nó sẽ giảm dần sau mỗi lần hấp thụ xung điện áp.
Bảo vệ mạch điện: Varistor được sử dụng để bảo vệ các mạch điện tử nhạy cảm như mạch vi xử lý, bộ nhớ, và các linh kiện bán dẫn khác khỏi các xung điện áp do sét đánh, chuyển mạch nguồn, hoặc nhiễu điện từ.Bảo vệ thiết bị gia dụng: Varistor được tích hợp trong các thiết bị gia dụng như TV, tủ lạnh, máy giặt, lò vi sóng để bảo vệ chúng khỏi các xung điện áp có thể gây hư hỏng.Bảo vệ hệ thống điện: Varistor được sử dụng trong các hệ thống điện công nghiệp và dân dụng để bảo vệ các thiết bị như máy biến áp, động cơ, và hệ thống chiếu sáng khỏi các xung điện áp.Bảo vệ đường dây truyền tải điện: Varistor được lắp đặt trên các đường dây truyền tải điện để bảo vệ chúng khỏi các xung điện áp do sét đánh.Thiết bị chống sét lan truyền (SPD - Surge Protective Device): Varistor là thành phần quan trọng trong các thiết bị chống sét lan truyền, được sử dụng để bảo vệ toàn bộ hệ thống điện của một tòa nhà hoặc nhà máy.Ô tô: Varistor được sử dụng trong các hệ thống điện tử của ô tô để bảo vệ các cảm biến, bộ điều khiển, và các linh kiện khác khỏi các xung điện áp.
Khả năng hấp thụ xung điện áp cao Thời gian phản hồi nhanh Kích thước nhỏ gọn Giá thành tương đối thấp
Tuổi thọ giới hạn Khả năng bảo vệ giảm dần sau mỗi lần hấp thụ xung điện áp Điện dung ký sinh có thể ảnh hưởng đến hoạt động của mạch ở tần số cao
Varistor oxit kẽm (ZnO Varistor): Đây là loại varistor phổ biến nhất, được làm từ oxit kẽm kết hợp với các oxit kim loại khác như bismuth, coban, mangan. ZnO varistor có khả năng hấp thụ năng lượng xung điện áp cao, thời gian phản hồi nhanh và giá thành tương đối thấp.
ZnO Varistor (Metal Oxide Varistor - MOV): Vật liệu: Oxit kẽm (ZnO) kết hợp với các oxit kim loại khác (Bi, Co, Mn...).Ứng dụng: Phổ biến nhất, dùng trong hầu hết các ứng dụng bảo vệ quá áp như:Nguồn điện: Bảo vệ các thiết bị điện tử khỏi xung điện áp trên đường dây điện.Thiết bị gia dụng: TV, tủ lạnh, máy giặt...Thiết bị công nghiệp: Máy móc, hệ thống điều khiển...Chống sét lan truyền (SPD): Bảo vệ toàn bộ hệ thống điện của tòa nhà.
Ưu điểm: Khả năng chịu năng lượng xung cao, giá thành hợp lý.Nhược điểm: Điện dung ký sinh cao, có thể xuống cấp theo thời gian sau nhiều lần chịu xung.
Silicon Carbide Varistor (SiC Varistor): Vật liệu: Silicon Carbide.Ứng dụng: Ứng dụng điện áp cao, công suất lớn: Hệ thống truyền tải điện, thiết bị công nghiệp nặng.Ứng dụng nhiệt độ cao: Môi trường khắc nghiệt.
Ưu điểm: Chịu được nhiệt độ cao hơn ZnO, khả năng chịu dòng lớn tốt.Nhược điểm: Điện áp kẹp cao hơn ZnO, hiệu quả năng lượng thấp hơn.
Silicon Varistor: Vật liệu: Silicon (thường được pha tạp).Ứng dụng: Bảo vệ ESD (Electrostatic Discharge): Các thiết bị điện tử nhạy cảm với tĩnh điện.Bảo vệ cổng I/O: Cổng giao tiếp của vi điều khiển.
Ưu điểm: Thời gian phản hồi cực nhanh, kích thước nhỏ.Nhược điểm: Khả năng chịu năng lượng xung thấp.
Disk Varistor: Dạng đĩa tròn, phổ biến cho các ứng dụng thông thường.Block Varistor: Dạng khối lớn, dùng cho các ứng dụng công suất cao.SMD Varistor: Dạng linh kiện dán bề mặt (Surface Mount Device), dùng cho các mạch điện tử nhỏ gọn.Lead Varistor: Có chân cắm, dễ dàng lắp đặt trên bo mạch.
Power Varistor: Dùng trong các ứng dụng công suất lớn, điện áp cao.Communication Varistor: Dùng trong các thiết bị viễn thông để bảo vệ khỏi xung điện áp.Automotive Varistor: Dùng trong ô tô để bảo vệ các hệ thống điện tử.ESD Protection Varistor: Dùng để bảo vệ các linh kiện khỏi phóng tĩnh điện.
Low Voltage Varistor: Hoạt động ở điện áp thấp (ví dụ: dưới 60V).Medium Voltage Varistor: Hoạt động ở điện áp trung bình (ví dụ: 60V - 1kV).High Voltage Varistor: Hoạt động ở điện áp cao (ví dụ: trên 1kV).
